در یک چرخش غیرمنتظره، دیدار مخفیانه ایلان ماسک با سفیر ایران در سازمان ملل نشان‌دهنده رویکرد غیرمعمول ترامپ برای کاهش تنش‌های آمریکا و ایران است.
زمانی که صحبت از دونالد ترامپ به میان می‌آید، باید به تمایل او به پیش‌بینی‌ناپذیری توجه کرد. این ویژگی باعث می‌شود رهبران جهان با احتیاط بیشتری برخورد کنند، زیرا پیش‌بینی حرکت بعدی او دشوار است. از این رو، رهبران اروپایی اغلب برای بحث‌های اضطراری گردهم می‌آیند و کشورهای عضو ناتو تشویق می‌شوند بودجه دفاعی خود را افزایش دهند. علاوه بر این، چین در حال آماده‌سازی برای یک جنگ تجاری احتمالی است و همچنان نسبت به تحولات آتی نامطمئن است. به این ترتیب، متحدان و دشمنان آمریکا به دنبال شفافیت بیشتری در مورد نیت استراتژیک ترامپ هستند.
در یک تحول اخیر که توسط نیویورک تایمز گزارش شد، غول فناوری، ایلان ماسک، با امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل متحد، در مکانی محرمانه در نیویورک دیدار کرد. این دیدار که بیش از یک ساعت به طول انجامید، ظاهراً بر کاهش تنش‌های بین ایالات متحده و ایران متمرکز بود. این گزارش به نقل از مقامات ایرانی گفتگوها را “مثبت” توصیف کرد و آن را نشانه‌ای امیدوارکننده برای روابط آینده آمریکا و ایران دانست.
نقش ماسک و حدس و گمان‌ها درباره ارتباطات غیررسمی
دخالت ماسک جالب توجه است، به ویژه با توجه به نقش او به عنوان مشاور نزدیک ترامپ. این دو اخیراً جدایی‌ناپذیر شده‌اند، به طوری که ترامپ اوایل این هفته با شوخی گفت: «ایلان نمی‌خواهد به خانه برود»، که نشان‌دهنده رابطه نزدیک آن‌هاست. این نزدیکی جدید به گمانه‌زنی‌ها دامن زده که ترامپ می‌تواند از وضعیت منحصربه‌فرد ماسک به عنوان یک شهروند خصوصی و چهره‌ای تأثیرگذار در تلاش‌های دیپلماتیک غیرمتعارف استفاده کند.
نقش ترامپ و ارتباطات احتمالی پشت‌پرده
دیدار میان ماسک و یک دیپلمات ارشد ایرانی احتمال آغاز مذاکرات غیررسمی از سوی ترامپ با ایران را تقویت می‌کند، علی‌رغم روابط تاریخی پرتنش. زمانی که از مدیر ارتباطات ترامپ خواسته شد تا این دیدار را تأیید یا تکذیب کند، او به‌طور مبهم پاسخ داد: «ما در مورد گزارش‌هایی درباره دیدارهای خصوصی که ممکن است انجام شده باشد یا نشده باشد، اظهار نظر نمی‌کنیم»، پاسخی که مرز بین انکار و پذیرش را مبهم می‌کند.
چرا اکنون؟ و چرا ماسک؟
گفته می‌شود هدف اصلی این دیدار کاهش تنش‌های میان آمریکا و ایران بوده است. با توجه به سوابق ترامپ در مورد ایران، این تلاش شگفت‌آور است. در سال ۲۰۱۸، او ایالات متحده را از توافق هسته‌ای ایران خارج کرد و آن را «توافقی وحشتناک برای آمریکا» خواند. دولت او سپس تحریم‌های شدیدی بر تهران اعمال کرد و صادرات نفت آن‌ها را کاهش داد و وضعیت اقتصادی مردم ایران را وخیم‌تر کرد. روابط پس از حمله پهپادی در سال ۲۰۲۰ که منجر به کشته شدن قاسم سلیمانی، فرمانده ایرانی شد و آمریکا و ایران را تا آستانه جنگ مسلحانه پیش برد، بدتر شد.
رویکردی غیرمعمول
تصمیم ترامپ برای استفاده از ماسک و عبور از کانال‌های دیپلماتیک سنتی، انتخابی چشمگیر است. از سال ۲۰۱۸، گفتگوهای مستقیم آمریکا و ایران پس از دستور رهبر معظم ایران، آیت‌الله علی خامنه‌ای، از دستور کار خارج شد. این امر باعث شد که استفاده از روش‌های غیردیپلماتیک به یک تاکتیک نوآورانه، هرچند پرریسک، تبدیل شود. مشارکت ماسک در بحث‌هایی با این ابعاد نشان‌دهنده نفوذ روزافزون اوست، به‌ویژه در مواردی که او در تماس‌های ترامپ با رهبران جهانی مانند ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، حضور داشته است. در یک تماس گزارش‌شده، ترامپ حتی گوشی را به ماسک داد و نقش استراتژیک او را در دایره داخلی خود برجسته کرد.
در حالی که هنوز مشخص نیست که آیا این گفتگوهای مقدماتی به نتایج ملموسی منجر خواهد شد یا خیر، اما این واقعیت که ترامپ این گفتگوها را آغاز کرده است، قابل توجه است. این می‌تواند نشان‌دهنده یک فرصت نادر برای ایران در میان سال‌ها انزوا و روابط پرتنش باشد. برعکس، این ممکن است برای رهبران اسرائیلی نگران‌کننده باشد، با توجه به روابط نزدیک تاریخی ترامپ با نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو و مواضع سخت‌گیرانه او علیه ایران.
در نهایت، این تغییر احتمالی در استراتژی ترامپ ممکن است نشانه‌ای از یک رویکرد در حال تحول نسبت به روابط آمریکا و خاورمیانه باشد. چه این رویکرد به تغییرات اساسی منجر شود و چه به یک حرکت نمادین محدود بماند، انتخاب ترامپ برای تعامل از طریق ایلان ماسک پیام زیادی در مورد آمادگی او برای کشف مسیرهای غیرمتعارف دارد و به متحدان و دشمنان یادآوری می‌کند که برای موارد غیرمنتظره آماده باشند.
