حکومت ۲۴ ساله بشار اسد پس از ۱۳ روز حمله هماهنگ شورشیان به طور ناگهانی پایان یافت.با سقوط او، سوریه وارد مرحله جدید و نامشخصی می‌شود که تحت سلطه گروه‌های اسلامگرای افراطی مانند حیات تحریر الشام (HTS) قرار دارد.اگرچه پایان جنگ داخلی ۱۳ ساله به‌طور فوری تسکین‌دهنده است، اما پیامدهای این تغییر رژیم سوالات زیادی را در مورد آینده سوریه و ثبات منطقه‌ای ایجاد کرده است.
ضربه نهایی زمانی آغاز شد که شورشیان سوریه شهر استراتژیک حما، واقع در ۲۰۰ کیلومتری پایتخت، را تصرف کردند. آنها به سرعت به سمت حمص، دروازه اصلی دمشق، پیشروی کردند. نیروهای اسد مقاومت چندانی نشان ندادند و بسیاری تسلیم شدند. در حمص، شورشیان پیروز با سرنگونی مجسمه‌ها و تخریب تصاویر اسد و خانواده‌اش جشن گرفتند و پایان دوران حکمرانی او را اعلام کردند.
تا روز شنبه، وضعیت به اوج خود رسید. حمص تحت کنترل شورشیان قرار داشت و دمشق در محاصره بود. ابومحمد الجولانی، رهبر گروه اسلامگرای HTS، پیشروی شورشیان را غیرقابل توقف اعلام کرد. ساکنان دمشق که پیش‌تر از حکومت اسد رنجیده بودند، تمایل کمی به مقاومت داشتند. با فروپاشی نیروهایش، اسد شب شنبه به روسیه فرار کرد. صبح یکشنبه، شورشیان تلویزیون دولتی را تصرف کردند و سقوط دمشق را به‌طور رسمی اعلام کردند.
شورشیان از نخست‌وزیر خواستند تا زمانی که طرحی برای انتقال قدرت تدوین شود، به عنوان سرپرست در دولت باقی بماند. تمرکز فوری آنها بر روی تثبیت وضعیت دمشق و مناطق اطراف آن بود. آنها بلافاصله نمادهای رژیم اسد را نابود کردند؛ کاخ ریاست‌جمهوری تخریب شد و مجموعه خودروهای لوکس اسد—که نماد تجمل در میان فقر گسترده بود—مصادره شد. زندان‌های معروفی مانند زندان صیدنایا مورد حمله قرار گرفت و هزاران زندانی آزاد شدند.
برای اکثریت مردم سوریه، فروپاشی دولت اسد مایه آسودگی بود. سال‌ها سرکوب، مشکلات اقتصادی و آوارگی، ۷۰ درصد از جمعیت را به فقر و ۳۰ درصد را به آوارگی کشانده بود.
رهبران جهانی به سرعت واکنش نشان دادند. جو بایدن، رئیس‌جمهور ایالات متحده، سقوط اسد را «گامی اساسی برای عدالت» خواند و کشورهای اروپایی و ترکیه از این تحول استقبال کردند. رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، آن را «واقعیت سیاسی جدید» توصیف کرد و حمایت خود را از بازسازی سوریه اعلام نمود.
با وجود امیدهایی که سقوط اسد به همراه آورده، چالش های پیش روی سوریه همچنان عظیم است:
۱. انسجام شورشیان: ائتلاف شورشیان متشکل از قبایل، فرقه‌ها و ایدئولوژی‌های مختلف است. حفظ وحدت در دوران انتقالی برای جلوگیری از درگیری‌های داخلی حیاتی است.
۲. روابط با کردها: نیروهای کرد که بخش‌هایی از شمال‌شرقی سوریه را تحت کنترل دارند، رابطه‌ای پیچیده با شورشیان اسلامگرا دارند. نقش آنها در آینده کشور نامشخص است و کنار گذاشتن آنها می‌تواند به درگیری‌های بیشتر منجر شود.
۳. ماهیت رژیم جدید: حیات تحریر الشام تحت رهبری الجولانی مورد بررسی قرار دارد. در حالی که الجولانی وعده شمولیت داده، ارتباطات گذشته او با گروه‌های افراطی نگرانی‌هایی در مورد جهت‌گیری حکمرانی تحت رهبری اسلامگرایان ایجاد کرده است.
سقوط بشار اسد پایان یک دوره در تاریخ سوریه را نشان می‌دهد، اما آغاز یک فصل نامشخص و بالقوه پرآشوب است. هرچند این تغییر نوید آینده‌ای روشن‌تر را می‌دهد، تسلط جناح‌های اسلامگرا و چالش‌های حکمرانی سایه‌ای بر مسیر پیش رو انداخته است.
سوریه اکنون در یک دوراهی قرار دارد. اینکه آیا این کشور به درگیری‌های بیشتر کشیده می‌شود یا به عنوان نمادی از مقاومت ظهور می‌کند، بستگی به وحدت رهبران، شمولیت در حکمرانی و حمایت جامعه بین‌المللی دارد. فعلاً، جهان با امید و احتیاط نظاره‌گر است تا ببیند سوریه چگونه از این مرحله حساس عبور خواهد کرد.
